ಗೊಂಯ್ಚೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್

ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ (Holy Office of the Inquisition) ಲಾಗುನ್ ಆನಿ ತಾಕಾ ಸಂಬಂದಿತ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ, ದೆವಾಳಾಂಚಿ ದೆಸ್ವಾಟ್, ಥಳಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಚೆರ್ ಚೆಪ್ಣಿ (suppression) ಆನಿ ಅಸಲ್ಯಾಚ್ ಹೆರ್ ಕಾರಣಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ಗೊಂಯ್ ಸೊಡುನ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯೆ ಉತ್ತರೆಕ್, ಆತಾಂಚ್ಯಾ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಂತ್ ಆಸ್ಚೆ ಸಿಂಧುದುರ್ಗ್ ಆನಿ ಕೊಲ್ಹಾಪುರ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಆನಿ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯೆ ದಕ್ಷಿಣೆಕ್ ಕಾರ್‍ವಾರ್, ಉಡ್ಪಿ, ಮಂಗ್ಳುರ್, ಕೊಚ್ಚಿ ಹ್ಯಾ ವಠಾರಾಂನಿ ಪಾವ್ಲಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಏಕ್ ಜೆರಾಲ್ ಸಮ್ಜಣಿ ಆಸಾ. ಪೂಣ್ ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಅಂಕಿಕೃತ್ (digitalized) ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಆಸ್ಲಲೆ ದಸ್ತಾವೆಜ್ ಪಳೆತಾನಾ ಆಮ್ಕಾಂ ಏಕ್ ವೆಗ್ಳೆಂಚ್ ಚಿತ್ರ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ನಿಜಾಯ್ಕಿ ತಿತ್ಲೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ಆಸ್ಲಲೆಂಗಿ? ಕಾಳೆ ದಂತ್‍ಕಥೆನ್ (Black Legend) ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಜೆಂ ಚಿತ್ರಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಲಾಂ ತಾಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಆಮ್ಚೆರ್ ಕಿತ್ಲೊ ಪಡ್ಲಾ? ಅನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ The Goa Inquisition ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಕಶೆಂ ಘಡ್ಲೆಂ ಆನಿ ತೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಜುನ್‍ಯಿ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಪ್ರಭಾವಿತ್ ಕರ‍್ತಾ?

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚಿ ಸ್ಥಾಪ್ನಾ

ಪಯ್ಲೆಂ ಸ್ಪೆಯ್ನ್ ಆನಿ ಪುರ್ತುಗಾಲಾಂತ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೆಂ ಹೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್, 1560 ವರ್‍ಸಾ ದೆಶಂಬರ್ ಮ್ಹಯ್ನ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯಾ ಶೆರಾಕ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ) ಪಾವ್ಲೆಂ. 252 ವರ್‍ಸಾಂ ತೆಂ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಕ್ರಿಯಾಳ್ ಆಸ್ಲಲೆಂ. ತೆದ್ನಾಂಚ್ಯಾ ಸಬಯೊ ರಾವ್ಳೆರಾಂತ್ ತಾಂಚೆಂ ದಫ್ತರ್ ಆಸ್ಲೆಂ. ಆತಾಂಚ್ಯಾ ಸೆ ಕಾತೆದ್ರಾಲಾ ಬಗ್ಲೆನ್ ತೆಂ ಆಸ್ಲಲೆಂ. ಹೆಂ ರಾವ್ಳೆರ್ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಆದ್ಲ್ಯಾ ರಾಯಾನ್, ಬಿಜಾಪುರ್‍ಚ್ಯಾ ಅದಿಲ್ ಶಾಹಾನ್ ಬಾಂದ್ಲಲೆಂ. 1510 ವರ್‍ಸಾ ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ ಆನಿ ತಿಮ್ಮಯ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್ ಆಫೊನ್ಸ್ ಆಲ್ಬುಕೆರ್ಕಾನ್ ಗೊಂಯ್ (Old Goa) ಜಿಕ್ಲಲ್ಯೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತೆಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ತಾಬ್ಯಾಂತ್ ಆಯ್ಲೆಂ. ಮಾಗಿರ್ ಬಾರ್ದೆಸ್ ಆನಿ ಸಾಶ್ಟಿ ಪ್ರದೇಶ್ ತಾಣಿಂ ಅದಿಲ್ ಶಾಹಾ ಥಾವ್ನ್ ಜಿಕ್ಲೆ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚೊ ಸಂಬಂದ್ ವಾಡ್ಲೊ. 1560 ವರ್‍ಸಾ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ 1774 ವರ್‍ಸಾ ಬಂದ್ ಜಾಲೆಂ. ಪೂಣ್ ಪರತ್ 1778 ವರ್‍ಸಾ ಆಪ್ರಿಲಾಂತ್ ತೆಂ ಸುರ್‍ವಾತ್ಲೆಂ ಆನಿ ಶೆಕಿಂ 1812 ವರ್‍ಸಾ ತೆಂ ಸಾಸ್ಣಾಕ್ ಬಂದ್ ಜಾಲೆಂ.

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ವಿಚಾರಣ್ ವಾ ತಪಾಸ್ಣಿ (inquiry). ನಿಯಮಾಂ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಆರೋಪಿ/ ಗುನ್ಯಾಂವ್ಕಾರ್ ಜಿಯೆಲಾ ವಾ ನಾ, ತ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ವಿಚಾರಣ್ ಜಾತಾಲೆಂ. ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾಯ್ದ್ಯಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಹರೆಕಾ ಆರೊಪಿಚೆಂ ವಿಚಾರಣ್ ತೆ ಬರೊವ್ನ್ ಎಕಾ ಗುಪಿತ್ ಕುಡಾಂತ್ (secreto-ಸೆಕ್ರೆತೊ) ದವರ್‍ತಾಲೆ. ಮರಾಠ್ಯಾಂನಿ ಗೊಂಯ್ಚೆರ್ ಘುರಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಕಾಂಯ್ ದಸ್ತಾವೆಜ್ ನಶ್ಟ್ ಜಾಲ್ಲೆಯ್ ಆಸಾತ್. ತರಿ ಆಸ್ತಾಂ ವೆಳಾವೆಳಾರ್ ಲಿಸ್ಬನಾಕ್ ಇನ್ಕ್ವಿಸಿದಾದೊರ್ ವರ್ದಿ ಧಾಡ್ತಾಲೆ. ಆಜ್ ತೆಚ್ ದಾಕ್ಲೆ ಆಮ್ಕಾಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಆಧಾರ್ ದಿತಾತ್.

ಮುಳಾವ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂಚೊ (primary sources) ಪುಂಜೊ

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂ ವಿಶಿಂ ಬರಯ್ತಾನಾ ಮುಳಾವ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಜಶೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾ ತಾಚೆರ್ ಆಧಾರುನ್ ತೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ವಾ ನಾ ಮ್ಹಣ್ ಆಮಿ ಥಾರಾಂವ್ಕ್ ಜಾತಾ. ಖರೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಅಸಲ್ಯೆ ರಿತಿಚೊ ವಾವ್ರ್ ಭೊವ್ ಉಣ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ಜಾಲಾ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಜಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಆತಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಲಾಗಿಂ ಆಸಾತ್ ತಿಂ ಚಡ್ ಕರುನ್ ದ್ವಿತೀಯ್ ಮುಳಾಚಿಂ (secondary sources) ಆನಿ ಲೆಖಕಾಚೊ ಖಾಸ್ಗಿ ಮತ್ ಭರ್ಸಲ್ಲೊಯ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ದಿಸ್ತಾ. ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಅನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ The Goa Inquisition, ಹಾಂತ್ಲೆಂ ಏಕ್.

ಆಧುನಿಕ್ ಕಾಳಾರ್ ಸಂಶೋಧ್ ಕರ‍್ತಲ್ಯಾ ಎಕಾ ಸಂಶೊಧಕಾಕ್ ಆತಾಂ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾರ್ (internet) ವಚುನ್ ಅಂಕಿಕೃತ್ (digitalized) ಕೆಲ್ಲೆ ಮುಳಾವೆ ದಾಕ್ಲೆ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಜಾತಾತ್. ಲಿಸ್ಬನ್ಚ್ಯಾ Lisbon’s Arquivo Nacional da Torre do Tombo, ಪುರ್ತುಗಾಲ್ಚ್ಯಾ the Biblioteca Nacional de Portugal, ಆನಿ ಬ್ರಾಸಿಲಾಚ್ಯಾ the Biblioteca Nacional do Brasil (Rio de Janeiro) ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ತೆ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಹಾಚೊ ವಾಪರ್ ಕರುನ್ ಎಲನ್ ಮಚಾಡೊ ಪ್ರಭುನ್ ಹಾಲಿಂಚ್ Goa’s Inquisition: Facts, fiction, factoids ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಹಾಡ್ಲಾಂ.

ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಮೆಳ್ಚಿ ಮಾಹಿತಿ

ಆಂಕ್ಡೆ – ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ಅಡೆಜ್ಶಿಂ ವರ‍್ಸಾಂಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ 18,986 ಜಣಾಂಚಿ ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ಎಕಾ ವರ‍್ಸಾ ಸುಮಾರ್ 76 ಜಣ್, ಎಕಾ ಮ್ಹಯ್ನ್ಯಾಕ್ ಸ್ ಜಣ್.

ಭೋವ್ ಮತ್ – ಚಡ್ ಕರುನ್ ಬಂಬಯ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಮುಂಬಯ್) ಪ್ರಾಂತಾಚ್ಯಾ (Provincia do Norte), ಸಕಯ್ಲ್ಯಾ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಚಿ ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚಿಯ್ ಜಾತ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಮೆಳ್ತಾ.

ಅಕ್ರಿಸ್ತಿ ಲೋಕ್ – ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯೆ ಮಧೆಂ ಫಕತ್ 25% ಅಕ್ರಿಸ್ತಿ ಲೋಕ್ ಆಸ್ಲಲೊ. ಚಡ್ ಕರುನ್ ಮರಾಠ್ಯಾ ಸಂಗಿಂ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಲಡಾಯ್ ಕರ‍್ತಾನಾ ಹೊ ಲೋಕ್ ವಿಚಾರಣೆಕ್ ಸಾಂಪಡ್ಲೊ.

ಶಿಕ್ಷಾ – ಜೆರ‍್ಬಂದ್ ಮಾರ್, ಕಾರ್ಕಾನ್ಯಾಂತ್ ಕಾಮ್, ದುಡ್ವಾಂಚೊ ದಂಡ್ (fine), ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ್ ಪ್ರಾಚಿತ್.

ಪಾದ್ರಿಂಕ್ ಶಿಕ್ಷಾ – 287 ಪಾದ್ರಿಂಚಿ ತನ್ಕಿ ಕರುನ್ ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ.

ಶಾರಿರಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಖ್ಯಾಸ್ತ್ – 177 ಜಣಾಂಕ್ ಮರ‍್ಣಾಚಿ ಖ್ಯಾಸ್ತ್ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ. 136 ಜಣಾಂಚಿ ಆಮ್ಕಾಂ ಮಾಹಿತಿ ಮೆಳ್ತಾ. 154 ಜಣಾಂಚೆ ಪುತ್ಳೆ ಕರುನ್ ತಾಂಕಾಂ ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲಲೆಂ. ಕಾರಣ್ ತನ್ಕೆ ವೆಳಾರ್ ತಿಂ ನಾಸ್ಲಲಿಂ ವಾ ಎದೊಳ್‍ಚ್ ಮರಣ್ ಪಾವ್ಲಲಿಂ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಆಸ್ಲಲಿ ಕ್ರೂರತಾಯ್ ಕಿತ್ಲಿ ಖರಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ಏಕ್ ಝಳಕ್ ಮೆಳ್ತಾ.

ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ (Black Legend)

ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಸಂಸಾರಿಕ್ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಂತ್ ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಧರ್ಮ್ ಸಭೆಕ್ ಘಾಣಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ದಂತ್ ಕಥಾ/ ಕಥಾ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯ್ಲಲಿಂ. ಸ್ಪೆಯ್ನಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಂನಿ ನೆಥರ್‌ಲ್ಯಾಂಡಾಚೆರ್ (ಡಚ್) ಘುರಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಏಕ್ ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ ಚಾಲ್ತೆರ್ ಆಯ್ಲಿ. ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ ತಾಕಾ ‘The Black Legend’ ಮ್ಹಣ್ ವೊಲಾಯ್ಲಾಂ. ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಸಭೆಂತ್ ವಾಯ್ಟ್ ಜಾತಾ, ದೆಕುನ್, ತಿ ಸೊಡ್ಚಿ ಬರಿ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ತಾಂಚೊ ಇರಾದೊ ಆಸ್ಲಲೊ. ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂ ಮಧೆಂ ತಾಚೊ ಖುಬ್ ಬರೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಜಾಲೊ. ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಆನಿ ಡಚ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಬರಯ್ಣಾರಾಂನಿ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯೆ ಕ್ರೂರತೆ ವಿಶಿಂ ಹಿಸ್ಪಾ ಭಾಯ್ರ್ ಪ್ರಚಾರ್ ಸುರು ಕೆಲೊ. ಸತ್ರಾವ್ಯಾ  ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ ಸಯ್ತ್ ಹಿ ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ ಚಿಡ್ಕಲಿ.

ಹಾಕಾ ಕಾರಣ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ದೆಲ್ಲೊನ್ ನಾಂವಾಚೊ ಏಕ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ವಯ್ಜ್. 1687 ವರ್‍ಸಾ ತಾಣೆಂ “Relation de l’inquisition de Goa” ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಉಜ್ವಾಡಾಯ್ಲೆಂ. ಎಕಾಚ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಭಿತರ್ ತೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಜರ್ಮನ್, ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಆನಿ ಡಚ್ ಭಾಶೆಂತ್ ಅನುವಾದ್ ಜಾಲೆಂ. ಹ್ಯಾ ಭಾಸಾಂಚೊ ಲೋಕ್ ಚಡಾವತ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಪಂಗ್ಡಾಚೊ ಆಸ್ಲೊ. 1672 ವರ್‍ಸಾ ತಾಚೆಂಚ್ ಪ್ರೇರಣ್ ಘೆವ್ನ್ ಲಿಂಬೊರ್ಕ್ ನಾಂವಾಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಡಚ್ ರಾಜಾಂವ್‍ವಾದಿನ್ (rationalist) “ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಕುಳಾಕ್ ಲಜೆಕ್ ಘಾಲ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂ ವಿಶಿಂ Historia Inquisitionis ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಬರಯ್ಲೆಂ. ಹಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಮಾಹೆತ್ ದಿವ್ಪಿ ಪಯ್ಲಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್.

ಬ್ರಿಟಿಶ್-ಭಾರತಾಂತ್ ವಿಸ್ತಾರ್

ತೆದ್ನಾಂಚ್ಯಾ ಭಾರತಾಂತ್ ಬ್ರಿಟಿಶಾಂಚೊ ಪ್ರವೇಶ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಮಾತ್ರ್. ಆಪ್ಲೆಂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ್ ಭಾರತಾಂತ್ ವಿಸ್ತಾರುಂಕ್ ತೆ ಸೊದ್ತಾಲೆ. ಮಾನಾದಿಕ್ ಕ್ಲಾವ್ದಿಯುಸ್ ಬ್ಯುಕೆನೆನ್ ಏಕ್ ವರ್ತೊ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಮಿಶಿನೊರಿ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಆಪ್ಲೊ ಅದ್ರೊಕುಟೊ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುನ್ ತಾಣೆಂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಕ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚೆರ್ ಬಂದಿ ಹಾಡುಂಕ್ ವಿನಯ್ಲೆಂ. ಹಾಂತುಂ ತಾಕಾಯ್ ಫಾಯ್ದೊ ಆಸ್ಲೊ. ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಮಿಶಿನೊರಿಂಚೊ ವಾವ್ರ್ ಥಾಂಬ್ಲ್ಯಾರ್ ಹೆರ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಮಿಶಿನೊರಿಂಕ್ ಆಪ್ಲೊ ವಾವ್ರ್ ಸೊಂಪೆಪಣಿಂ ಕರುಂಯೆತಾ ಮ್ಹಣ್ ತಾಣೆಂ ಲೆಕ್ಲೆಂ.

ಬ್ರಿಟಿಶಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಸುಟ್ಕಾ ಮೆಳ್ತಚ್ ಭಾರತಾಂತ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಮಾಹಿತಿ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಪುಸ್ತಕ್, ಆನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ “The Goa Inquisition: The Terrible Tribunal for the East.” 1961 ವರ್‍ಸಾ ತೆಂ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯ್ಲಲೆಂ. ಹಾಚ್ಯಾ ಏಕ್ ವರ್‍ಸಾ ಆದಿಂ ಗೊಂಯ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ತಾಬ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಮೆಕ್ಳೆಂ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಆನಿ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ಲೊಕಾನಿ ಗೊಂಯ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಂತ್ ವಿಲಿನ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಚಳ್ವಳ್ ಸುರು ಕೆಲ್ಲಿ.

ಅನಂತ್ ಗೊಂಯ್ಕಾರ್, ಪೂಣ್ ಏಕ್ ಮರಾಠಿವಾದಿ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಹ್ಯಾಚ್ ಉದ್ದೇಶಾನ್ ತಾಣೆಂ ಫಕತ್ ವೆಂಚಿಕ್ ಬರ್‍ಪಾಂ ವಾಪ್ರುನ್, ತೆಂಯ್ ದ್ವಿತೀಯ್ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂತ್ಲಿಂ ತೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಬರಯ್ಲೆಂ. ದೆಲ್ಲೊನ್ ಆನಿ ಬ್ಯುಕೆನೆನಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ಲೆಂ ಜಾಯ್ತೆಂ ತಾಣೆಂ ಘೆತ್ಲಾಂ. ಹಾಂಗಾ ಏಕ್ ವಿಪರ್ಯಾಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ತಾಣೆಂ ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಜೊಕಿಂ ಕುಜ್ಞಾ ರಿವೆರಾಕ್ ಸಮರ್ಪಿಲಾಂ. ಪೂಣ್ ತಾಚಿ ತಾಕಿದ್ ಪಾಳುಂಕ್ ತೊ ಚುಕ್ಲೊ. ರಿವೆರಾನ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಖೊಲಾಯೆನ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುಂಕ್ ANTTಚೆ (Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Lisbon) ದಾಕ್ಲೆ ವಾಪ್ರುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಣ್ ತಾಕಾ ಸಾಂಗ್ಲಲೆಂ. ಪೂಣ್ ಹಾಚ್ಯೆ ವಿಪ್ರೀತ್ ‘ಸಗ್ಳೆ ದಾಕ್ಲೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಲಾಸುನ್ ಉಡಯ್ಲ್ಯಾತ್’ ಮ್ಹಣ್ ತಾಣೆಂ ಆಧಾರ್ ನಾಸ್ತಾನಾ ಬರಯ್ಲಾಂ. ಹೆಚ್ ದಾಕ್ಲೆ digitalized ರುಪಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಜ್ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ನವಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ (Cristaos Novos)

ಯುರೊಪಾಂತ್ ಬಾರಾವ್ಯಾ ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಏಕ್ ರಾಜ್‍ಕೀಯ್ ನೀತಿ ಕಶಿ ಸಬಾರ್ ಜುದೆವಾಂನಿ ತಶೆಂಚ್ ಮುಸ್ಲಿಮಾನಾಂನಿ ವಯ್ಲ್ಯೆ ವಯ್ರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲಲೊ. ತಿಂ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಪುಣ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಮ್ಹಣ್ ಪಾಚಾರ‍್ತಾಲಿಂ ಶಿವಾಯ್, ಭಿತರ‍್ಲ್ಯಾನ್ ತಾಂಚೊ ತೊಚ್ ಆದ್ಲೊ ಧರ್ಮ್ ತಿಂ ಪಾಳ್ತಾಲಿಂ. ತಾಂಚೆರ್ ಬಂದಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಸಬಾರ್ ನವಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ ಪುರ್ತುಗಾಲ್ ಆನಿ ಸ್ಪೆಯ್ನ್ ಸೊಡುನ್ ಆಶಿಯಾ ಖಂಡಾಂತ್ ವೆಪಾರಾಕ್ ಸ್ಥಳಾಂತರಿತ್ ಜಾಲಿಂ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಸ್ಪೆಯ್ನಾಚ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ವೆಪಾರಿಂಕ್ ತಾಂಚಿ ಭಿರಾಂತ್ ದಿಸುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲಿ.

1529 ಆನಿ 1532 ವರ‍್ಸಾ ಒಟ್ಟೊಮಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಯ್ನಿಕಾಂನಿ ವಿಯೆನ್ನಾ ಶೆರಾಚೆರ್ ಘುರಿ ಘಾಲಿ. ಭಾರತಾಂತ್, ಗೊಂಯಾಂತ್ ಆನಿ ಕೊಚ್ಚಿಂತ್ ಹ್ಯಾ ನವ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೊ ಆಂಕ್ಡೊ ವಾಡ್ಲೊ. ಹಾಂಗಾ ತಾಂಚೊ ಕಾರ‍್ಬಾರ್ ಬರೊ ಚಲ್ತಾಲೊ. ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಭಾರತೀಯ್ ರಾಯಾಂನಿ ತಾಂಕಾಂ ಆಸ್ರೊ ದಿಲ್ಲೊ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಅಧಿಕಾರಿಂಕ್ ತಾಂಕಾಂ ಬೂದ್ ಶಿಕೊಂವ್ಕ್ ಫಕತ್ ಏಕ್‍ಚ್ ಉಪಾಯ್ ಝಳ್ಕಲೊ – ತಾಂಚೆರ್ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಪ್ರತಿಬಂದ್ ಘಾಲ್ಚೆಂ! ‘ಹೆರೆಸಿ’ ವಾ ‘ಶಿಕೊವ್ಣೆ ಆಡ್/ ಪಾಖಂಡಿ’ ಮ್ಹಣ್ ತಾಂಚೆರ್ ಅಪ್ರಾದ್/ ಗುನ್ಯಾಂವ್ ಥಾಪ್ಲ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ಮಾರಿಫಾತ್ ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಂವ್ ಯೆತಾ.

1585 ಥಾವ್ನ್ 1654 ವರ‍್ಸಾ ಪರ್ಯಾನ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾಂತ್ 431 ಜಣಾಂಕ್ ಧರ‍್ಲಲೆಂ. ತಾಂತ್ಲೆ 27%, 431 ಜಣ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ಳ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಆನಿ 18%, 284 ಜಣ್ ಜುದೆವಾಂಚ್ಯೊ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ಳ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಬಂದಿಖಾನ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಲೆ. ಸೊಳಾಚ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂತ್ ಇಲ್ಲೊ ಬದಲ್ ಜಾಲೊ. ತಾಂಚಿ ನದರ್ ಥಳಾಚ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೆರ್ (ಗೊಂಯ್ಕಾರ್/ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್) ಪಡ್ಲಿ. ತಾಂಚ್ಯೊ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಬದ್ಲುನ್ ಯುರೊಪಿಯನ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಥಾಪುಂಕ್ ತಾಣಿಂ ಸುರ‍್ವಾತ್ಲೆಂ. ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಲಿ. ಶಿಕ್ಷಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಮಾಗ್ಣೆಂ ಆನಿ ಪ್ರಾಚಿತ್ ಕರುಂಕ್ ಆಸ್ಲೆಂ. ಕಠೀಣ್ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಲ್ಯಾರ್ ಹೆರ್ ಲೋಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಂವ್ಚೊ ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಭಿರಾಂತ್ ತಾಂಕಾಂ ಸದಾಂಚ್ ಆಸ್ಲಿ. 1640 ಥಾವ್ನ್ 1773 ವರ‍್ಸಾ, 8075 ಜಣಾಂಚಿ ತಪಾಸ್ಣಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ನವ್ವದ್ (90) ಜಣ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಕ್  ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲೆಂ, ಲೊಕಾಕ್ ಭಿಯೆಂವ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ 113 ಜಣಾಂಚೆ ಪುತ್ಳೆ (effigy) ಕರುನ್ ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲೆ.

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ – ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್

ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆತಾನಾ, ತೆಂ ಏಕ್ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ನಿಯಂತ್ರಣಾಚೆಂ ಹಾತೆರ್ ಮ್ಹಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಜಾತಾ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಫಾಯ್ದ್ಯಾ ಖಾತಿರ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಅಧಿಕಾರಿಂನಿ ಧರ್ಮಾಚೊ ವಾಪರ್ ಕೆಲೊ. ಧರ್ಮಾಚೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಹೆರಾಂನಿ (ಧರ್ಮ್ ಪರ್ಗಟ್ಣಾರಾಂನಿ) ಕೆಲ್ಲೊ. ಹಾಂತುಂ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಗುನ್ಯಾಂವ್ಕಾರಿ ಗೊಂಯಾ ಭಾಯ್ಲೆ ನಿವಾಸಿ, ಜಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾವ್ನ್ ಸಯ್ತ್ ಜೆದೆವ್ ಆನಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ತಾಲಿಂ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾಸ್ಲಲ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂ ಮದೆಂ, ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾನ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಕಡೆ ವೆಪಾರ್ ಕೆಲೊ, ಪೂಣ್ ತಾಂಚೆಚ್ ಭಾವ್ ಭಯ್ಣಿ ಕಶ್ಟ್ ಸೊಸುನ್ ಆಸ್ತಾನಾ ತಾಂಚ್ಯೆ ಗರ್ಜೆ ಆಧಾರಾಕ್ ತೆ ಪಾವ್ಲೆ ನಾಂತ್. ಹಿಚ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಬೆಜಾರಾಯೆಚಿ ಗಜಾಲ್!

► ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್, ಉದ್ಯಾವರ್.